Κάποτε από τα καταγάλανα νερά του Αιγαίου ξεπήδησαν πύρινες γλώσσες φωτιάς μέσα σε σύννεφα καπνού. Ήταν η πυρωμένη λάβα που ξερνούσαν τα ηφαίστεια. Οι αιώνες κύλισαν , τα ηφαίστεια σίγασαν και τότε ανάμεσα από τους καπνούς ξεπρόβαλε ένα νησί με παράξενο σχήμα. Έμοιαζε σαν ξερό κομμάτι γης που διψούσε για νερο.Έτσι λένε ότι γεννήθηκε η Λήμνος ,πριν από εκατομμύρια χρόνο. Σήμερα δεν υπάρχει τίποτα που να θυμίζει όλη αυτή την κοσμογονία. Εκτός από κάτι παράξενα γκρίζα βράχια. Εκεί στα δυτικά του νησιού υπάρχει ένας σωρός από τεράστιους ογκόλιθους κοντά στην κατάλευκη αμμουδιά , που ορθώνονται απειλητικά πάνω από την γαλάζια θάλασσα. Να μαρτυρούν άραγε ότι συνέβη εδώ τα πολύ παλιά εκείνα χρόνια? Η Λήμνος κατά την αρχαιότητα ήταν τόπος λατρείας της γης και της φωτιάς. Συμφώνα με την μυθολογία, στο βουνό Μόσυχλος προσγειώθηκε ο ‘Ήφαιστος όταν τον ο Δίας τον πέταξε από τον Όλυμπο για να ζήσει εκεί μακριά από την κατοικία των άλλων θεών. Εκεί έφτιαξε το εργαστήριο του και ήταν αυτός που δίδαξε την τέχνη του σιδηρουργού στους Σινίτες που ήταν η πρώτοι κάτοικοι του νησιού.Υπάρχουν και άλλοι μύθοι που είναι συνδεδεμένοι με την ιστορία της Λήμνου όπως αυτό με το βασιλιά Θοα. Αναφέρεται στο γεγονός της αποίκησης της Λήμνου από τους Μινύες. Ο Θόας βασιλιάς της Λήμνου, γιος του θεού Διόνυσου και της Αριάδνης, παντρεύτηκε τη Μύρινα και απέκτησε μαζί της μια κόρη που την ονόμασε Υψιπύλη. Όσο διάστημα βασίλευε, οι γυναίκες του νησιού είχαν ξεχάσει την λατρεία της Αφροδίτης. Το γεγονός αυτό προκάλεσε οργή της θεάς η οποία τις τιμώρησε κάνοντας τα κορμιά τους να αναδύουν μια φοβερή δυσοσμία. Οι άντρες τους που δεν μπορούσαν πια να τις πλησιάσουν έφεραν γυναίκες από την γειτονική Θράκη και τις συμπεριφερόταν σαν γυναίκες τους. Τότε οι Λήμνιές θύμωσαν τόσο πολύ που σκότωσαν όλους τους άνδρες και μαζί με τα αρσενικά παιδιά τους, και τους πέταξαν στη θάλασσα. Το φοβερό αυτό έγκλημα λέγετε ότι έγινε στην τοποθεσία Πέτασος. Ένα άλλο σημείο του νησιού που συνδέεται με την μυθολογία είναι το ιερό των Καβείρων. Βρίσκεται στην ακτή του κόλπου του Μπουρνιά. Οι Κάβειροι λατρευόταν στη Λήμνο σαν θεότητες. Ήταν οι τρεις γιοι και οι τρεις κόρες του Ήφαιστου και της Καβειρώς. Πιστεύεται ότι ήταν πρόδρομοι του ανθρώπινου γένους, πνεύματα ηφαιστειακά. Προς τιμήν τους γινόταν τελετές που είχαν μυστηριακο χαρακτηρα και αναφερόταν στη γέννηση της ζωής και του ανθρώπου.
Όπως περιγράφει ο Φιλόστρατος οι τελετές γινόταν τη νύχτα σε κάποιο δάσος κοντά στο ναό του Ήφαιστου. Μια φορά τον χρόνο οι κάτοικοι της Λήμνου έσβηναν όλες της φωτιές πάνω στο νησί κι έστελναν το ιερό πλοίο στη Δήλο για να τους φέρει απ΄ την ιερή εστία του το νέο φως. Όταν το πλοίο επέστρεφε οι Λημνοί το υποδεχόταν με γιορτές κι άρχιζαν μια νέα ζωή. Οι τελετές ήταν θεάματα με αινιγματικά λόγια στα οποία συμμετείχαν μόνο οι μυημένοι, οι όποιοι είχαν στο κεφάλι τους στεφάνι από φύλλα ελιάς και μια κόκκινη ταινία για να τους δίνει δύναμη αντιμετωπίζουν τους κινδύνους. Κοντά στο ιερό των Καβείρων βρίσκεται και η σπηλιά του Φιλοκτήτη του ηγέμονα της Μελισοίας. Σύμφωνα με την μυθολογία ο Φιλοκτήτης θέλησε να αποκτήσει την εύνοια της θεάς Χρυσής για αν βοηθήσει τους Αχαιούς που είχαν εκστρατεύσει εναντίον της Τροίας. Ετσι λοιπών όταν περνούσε από το νησί της πρόσφερε θυσία. Όμως το ιερό φίδι ο φύλακας του βωμού τον δάγκωσε στο πόδι. Η πληγή που του έκανε ήταν μεγάλη και του έφερε δυνατούς πόνους, με αποτέλεσμα οι σύντροφοι του να τον εγκαταλείψουν στη Λήμνο. Δέκα χρόνια μετά την πολιορκία της Τροίας ο μάντης Έλενος έδωσε χρησμό στους αχαιούς πως η Τροία θα πέσει μόνον αν έρθει ο Φιλοκτήτης να πολέμησε με τα όπλα του Ηρακλή. Τότε ο Νεοπτόλεμος και ο Οδυσσέας ήρθαν στη Λήμνο για να τον πείσουν να το κάνει . Εκείνος όμως αρνήθηκε και μόνον όταν εμφανίστηκε ο ίδιος ο Ηρακλής πειστικέ να πάει στην Τροία. Εκεί σκότωσε πολλούς Τρώες μεταξύ των οποίων και τον Πάρη τον γιο του Πριάμου. Ο μεγάλος αρχαίος Έλληνας τραγωδός Σοφοκλής στο θεατρικό του έργο Φιλοκτήτης αναφέρεται στην ιστορία του .

 

Οι πρώτοι κάτοικοι
Η Λήμνος αποτέλεσε ενδιάμεσο σταθμό στις μεταναστεύσεις προϊστορικών ανθρώπων από την Ασία προς την Ευρώπη. Οι πρώτοι άνθρωποι που έζησαν εδώ ήταν της Μέσης Νεολιθικής εποχής κατά την 5η χιλιετηρίδα π.χ. το ποιο πιθανό να ήρθαν από την Μικρά Αίσια και να κατοίκησαν σε όλο το νησί. Νεολιθικοί οικισμοί έχουν βρεθεί πολλά σημεία όπως στην Αξία, στην Ηφαιστία στην Κύμη, στο Κουκονήσι κ.α. εκεί όμως που κατάφεραν να αναπτύξουν έναν αξιόλογο πολιτισμό ήταν η περιοχή της Πολιόχνης στην παράλια του Βροσκόπου κοντά στο χωριό Καμίνια. Στο σημείο αυτό οι ανασκαφές έφεραν στο φως έναν σπουδαίο πολιτισμό που η διάρκεια του ξεπέρασε τα 1500 χρόνια .Ξεκίνησε από ένα μικρό νεολιθικό χωριό και κατέληξε σε μιαν ακμάζουσα πόλη της περιόδου της χαλκοκρατίας, η οποία καταστράφηκε ξαφνικά γύρο στα 1300π.χ πιθανότατα από μεγάλο σεισμό.

Η Νεολιθική Πολιόχνη
Οι κάτοικοι της Πολιόχνης κυριάρχησαν τόσο πάνω στο νησί όσο και στον θαλάσσιο περίγυρο του, ελέγχοντας το εμπόριο των Αιγαιοπελαγιτών. Ο Όμηρος δεν αναφέρει πουθενά την Πολιοχνη ούτε και οι Έλληνες της κλασικής εποχής. Έτσι δεν υπήρχαν πληροφορίες για αυτήν μέχρι που την ανακάλυψε τυχαία η σκαπάνη της Ιταλικής Αρχαιολογικής σχολής το 1930. Στο σπουδαίο αυτό πολιτισμικό κέντρο του Β.Α. Αιγαίου. Με το αρχαιότερο βουλευτήριο της Ευρώπης, αναπτύχτηκε μια ιδιότυπη παραλλαγή του Αιγαιϊκου πολιτισμού. Οφείλει δε την ακμή του στο γεγονός ότι ι κάτοικοι του εκμεταλλευτήκαν στο έπακρο την θέση του οικισμού τους. Μια θέση που συνδύαζε την αυτάρκεια σε πρώτες ύλες, την αγροτοκτηνοτροφική παράγωγη και την εμπορική δραστηριότητα. Ήταν κατάλληλη για την δημιουργία μιας πλούσιας και ευημερούσας πολιτείας. Στο χώρο της Πολιόχνης κατοικούσαν άνθρωποι διαφορετικά πολιτισμικά που όμως είχαν κοινό χαρακτηριστικό, την κατεργασία του χαλκού που στην εξέλιξη της έγινε όλο και ποιο τέλεια. Κατά καιρούς στην πόλη κυριάρχησαν διάφορα πολεμικά φυλά όπως οι Πελασγοί, οι Μινύες, οι Μινωίτες, οι Αχαιοί, οι Μυκηναίοι κ.α. σύμφωνα με τον Όμηρο οι παλαιότεροι κάτοικοι της Λήμνου ήταν οι Σιντίες. Ήταν το ποιο πολεμικό φύλο που έφερε στην Λήμνο και κατ΄επέκταση στους Ελλαδίτες τα μυστικά κατεργασίας του σιδήρου.

Στα χρόνια του Τρωικού πολέμου
Την εποχή ου Τρωικού Πολέμου (12ος – 13ος αιώνας π.χ.) στη Λήμνος κυριαρχούσαν οι Μινύες με βασιλιά τον Εύηνο. Πρωτεύουσα είχαν τη Μύρινα και συναλλάσσονταν με τους Αχαιούς πολιορκητές της Τροίας. Τους πουλούσαν κρασί και αγόραζαν άπ΄ αυτούς χαλκό. Τον 11ο αιώνα το νησί περιήλθε στους Πελασγούς οι όποιοι κατέφυγαν εδώ διωγμένοι από την Αττική. Όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης οι Πελασγοί ήταν προγονοί των Αχαιών. Ήταν σπουδαίος ναυτικός λαός και με την εγκατάσταση τους στη Λήμνο δημιούργησαν μια μεγάλη ναυτική δύναμη. Κατά την περίοδο των Περσικών πολέμων τάχθηκαν εναντίον του Δαρείου. Οι Πελασγοί κατοικούσαν σ΄ολόκληρο το νησί και έγραφαν τη γλώσσα τους με ελληνικούς χαρακτήρες όπως αποδεικνύεται κι από την γνωστή επιγραφή των Καμινιών, ένα σπουδαίο πελασγικό μνημείο που βρέθηκε κοντά στο ομώνυμο χωριό. Είναι το μοναδικό γραπτό κείμενο του λάου αυτού και είναι γνωστό σαν Στήλη των Καμινιών. Πρόκειται για μια πλάκα στην οποία εικονίζεται ένας πολεμιστής με ασπίδα και δόρυ. Είναι προφανώς επιτύμβια στήλη την οποία προσπάθησαν να αποκρυπτογραφήσουν κατά καιρούς αρχαιολόγοι, γλωσσολόγοι, επιγραφολόγοι. Οι επιγραφές που διακρίνονται πάνω του είναι γραμμένες με ελληνικό αλφάβητο, στοιχειό που αποκαλύπτει ότι η γλωσσά των Πελασγών ήταν συγγενής με της παλιές γλώσσες του ελλαδικού χώρου από της οποίες προέκυψε η ελληνική.

Η αρχαία Ηφαιστεία
Οι Πελασγοί είχαν για πρωτεύουσα τους την Ηφαίστεια, η οποία ανασκάφθηκε από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή μετά το 1926. Η ακμή της διήρκησε από το 1000π.χ ως το 1200μ.χ περίπου. Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει ένα τεράστιο πολυσύνθετο οικοδόμημα εκτάσεως δέκα περίπου στρεμμάτων. Έχουν αποκαλυφθεί λαμπρά οικοδομήματα, ανάκτορα, λουτρά και χριστιανικές εκκλησίες. Θα τον αναγνωρίσετε από τα σπουδαία οικοδομήματα, το θέατρο και το ιερό της Ηφαιστείας, που ήταν αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά Λήμνο, η οποία κατά τους αρχαιολόγους ταυτίζεται με την θεά Άρτεμη. Στης τρεις συνεχόμενες αίθουσες του ιερού βρέθηκαν θαυμάσια έργα τέχνης όπως ολόκληρη σειρά από πήλινα αγάλματα που παρίσταναν Σειρήνες και Σφίγγες. Έξω από την πόλη προς τα Ν.Δ. ανακαλύφθηκε η νεκρόπολης της Ηφαιστείας με πλούσια ευρήματα και δίπλα άλλα τρία νεκροταφεία μεταγενέστερων χρόνων. Η Ηφαιστεία κάηκε από τους Πέρσες το 511π.χ. όμως οι Αθηναίοι την ξανάχτισαν και διατηρήθηκε σαν πρωτεύουσα η συμπρωτεύουσα του νησιού μέχρι το Μεσαίωνα. Κατά την ίδια περίοδο λειτουργούσε και το ιερό των Καβείρων στη θέση Χλόη απέναντι από την Ηφαιστεία το οποία διατηρήθηκε μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια. Μετά από τους Περσικούς πολέμους η Λήμνος πέρασε στην εξουσία των Αθηναίων από το 479 π.χ. στο νησί εγκαταστάθηκαν άποικοι και η Αθηναϊκή φρουρά. Ορισμένοι ντόπιοι έφυγαν κυρίως οι Μυριναίοι που αντιστάθηκαν περισσότερο, ενώ έμειναν κυρίως οι Ηφαιστιείς που αποδέχτηκαν την αθηναϊκή κυριαρχία. Οι κάτοικοι της Λήμνου σύντομα συγχωνεύτηκαν με τους Αθηναίους κληρούχους. Από τον 4ο αιώνα π.χ. θα υπάρχει στο νησί βουλή, συνέλευση και πολιτικές δραστηριότητες ανάλογες με εκείνες της μητρόπολης της Αθήνας.

Δίπολης : Η άλλη ονομασία
Κατά τους χρόνους της αθηναϊκής επικυριαρχίας επικράτησε και η ονομασία Δίπολης για τη Λήμνο που προήλθε από την ύπαρξη των δυο μεγάλων πόλεων, Μύρινας και Ηφαιστείας. Οι Αθηναίοι οχύρωσαν τη Μύρινα επισκευάζοντας το παλιό πελασγικό κάστρο και δημιούργησαν μια ακμάζουσα πόλη με σπουδαία κτήρια, ιερά κτλ., η όποια δέσποζε στο δυτικό μέρος του νησιού. Ήδη από το 454 π.χ. τόσο η Μύρινα όσο και η Ηφαιστια πλήρωναν φόρους στους Αθηναίους. Από το νησί τους αιώνες αυτούς πέρασαν πολλοί προσωρινοί κατακτητές και επιδρομείς που προκάλεσαν πολλές καταστροφές. Ανάμεσα τους ο Λύσανδρος ο Σπαρτιάτης, ο Φίλιππος ο Β και οι Μακεδόνες, ο Αντίγονος, ο Κάσσανδρος, ο Λυσίμαχος, ο Σέλευκος και άλλοι. Τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της Λήμνου όμως ήταν δυο μεγάλες θεομηνίες που την έπληξαν. Ένας λιμός θέρισε τους κάτοικους της το 430 π.χ. ένας μεγάλος σεισμός το 330 π.χ. που ήταν η αφορμή να καταποντιστεί ολοσχερώς η νησίδα Χρυσή κι ένα τμήμα της ανατολικής Λήμνου. Μετά την Ρωμαϊκή κατάκτηση (166 π.χ.) η Λήμνος γνώρισε μια περίοδο ηρεμίας και πολιτιστικής ανόδου, με αποκορύφωμα την εμφάνιση της οικογενείας των σοφιστών, ρητόρων, διδασκάλων Φιλόστρατων τον 2ο και 3ο αι. μ.χ. διακρίθηκαν ο Αντίλοχος τον 5ο αι. μ.χ. επιφανής σοφιστής, ο Απολλόδωρος συγγραφέας που έζησε τον 3ο αι. μ.χ. και ο Φλάβιος Φιλόστρατος ο επιφανέστερος των Φιλόστρατων. Αλλά και στο καλλιτεχνικό τομέα δεν υστέρησε το νησί της Λήμνου. Από εδώ κατάγεται ο γλύπτης Γλαύκος που εφεύρε την κόλλησης του σιδήρου και επίσης διάσημος γλύπτης Αλκαμένης. Μαθητής του Φειδία ήταν γιος Αθηναίου κληρούχου και διακρίθηκε στην Αθήνα δημιουργώντας μερικά από τα ωραιότερα δείγματα γλυπτικής της κλασικής εποχής. Το ωραιότερο από τα έργα του είναι η Αφροδίτη στους Κήπους που βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Σ αυτόν αποδίδονται επίσης το δυτικό αέτωμα του ναού του Δια στην αρχαία Ολυμπία, το άγαλμα του Άρη, το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διονύσου και πολλά άλλα.

Στα Βυζαντινά χρόνια
Για την ζωή στη Λήμνο κατά τους βυζαντινούς χρόνους υπάρχουν λίγα στοιχεία. Ο ρόλος του νησιού την περίοδο αυτή ήταν να ελέγχει τον ναυτικό δρόμο ανάμεσα στο Αιγαίο και στον Ελλήσποντο. Στους μεσοβυσαντινους χρόνους υπάγονταν στο θέμα Ελλάδας, αργότερα το θέμα Αιγαίου και στο τέλος πέρασε στον έλεγχο της Θεσσαλονίκης. Η Βυζαντινή κυριαρχία διακόπηκε αρκετές φορές από επίζηλους ανταγωνιστές που προσπάθησαν να κυριαρχήσουν στο Αιγαίο. Έτσι η Λήμνος καταλείφθηκε κατά καιρούς από τους Σαρακηνούς που την λεηλάτησαν κι έσυραν τους κατοίκους της στα σκλαβοπάζαρα, τη βενετσιάνικη οικογένεια Ναβιγκαγιοζι που επέβαλε καθεστώς δουλείας στους ντόπιους, τους γενουάτες Κατελουζι και πάλι τους Βενετούς. Τον ΙΣΤ αιώνα φαίνεται πως επικράτησε ηρεμία στο νησί. Τα χρόνια αυτά η Λήμνος ήταν καλλιεργημένη από άκρη σε άκρη και πυκνοκατοικημένη. Στα λιμάνια της αγκυροβολούσαν καΐκια, φρεγάτες, φελούκες και τρεχαντήρια, τα οποία μετέφεραν εκτός από επιβάτες και εμπορεύματα. Μέταλλα, σταφίδες, λάδι, ξυλεία, μάρμαρα, κρασί, σταρι, δέρματα, κεραμικά, μαλλί, βελανίδια. Στα κατοπινά χρόνια οι Τούρκοι δεν κατέλαβαν ποτέ. Όποτε το επιχείρησαν, συνάντησαν την ηρωική αντίσταση των κατοίκων της. Η πρώτη παρουσία τους σημειώνεται το 1442οταν ο τουρκικός στόλος πολιόρκησε το νησί. Πέντε χρόνια μετά ξανά επιτέθηκαν στον Κότσινα οπότε Έλληνες και Βενετοί αντισταθήκαν ηρωικά. Αποκορύφωμα της μάχης που έδωσαν ήταν η εμφάνιση της ηρωικής Μαρούλας. Η νεαρή κοπέλα όταν είδε τον πατέρα της στρατηγό Ισίδωρο να πέφτει νεκρός από το ξίφος φανατικού μουσουλμάνου, ενώ υπεράσπιζε κάποια από τις εισόδους του κάστρου, άρπαξε το σπαθί του και όρμησε με θάρρος στον εχθρό. Οι υπερασπιστές του κάστρου μόλις αντίκρισαν τη λεβεντιά της πήραν θάρρος, κατάφεραν να αποκρούσουν τον εχθρό και να τον εξαναγκάσουν να αποπλεύσει από το λιμάνι. Η Μερούλα από τότε έγινε θρύλος και σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία σε ολόκληρη τη Λήμνο. Το άγαλμα της βρίσκεται σήμερα στον Κοτσινα.

Στα χέρια των Τούρκων
το νησί πέρασε στα χέρια των Τούρκων όταν τους το παραχώρησαν οι Ενετοί με συμφωνία που υπογράφτηκε στης 25/01/1479. Πρωτεύουσα της Λήμνου έγινε πλέον το Κάστρο. Μέσα στο φρούριο ζούσαν μόνο Τούρκοι, η φρουρά και οι πολίτες ενώ γύρο από αυτό υπήρχαν 2 συνοικίες, η τουρκική και η ελληνική. Την περίοδο αυτή πολλοί Λημνοι βλέποντας ότι η ζωή στο νησί δεν είχε προοπτική έγιναν έμποροι ή ναυτικοί. Άρχισαν τότε να φεύγουν από το νησί και να δημιουργήσουν λημνιακες παροικίες στα μεγάλα αστικά κέντρα της Μεσόγειου και του Εύξεινου Πόντου, τη Σμύρνη, την Αλεξάνδρεια, τη Σύρο, την Οδησσό κ.α. το 1821 η Λήμνος ήταν από τα λίγα νησιά που δεν επαναστάτησα γιατί βρισκόταν κοντά στην Πόλη. Ο πόθος της ανεξαρτησίας όμως δεν επαψε να φωλιάζει στις καρδιές των Λημνιων. Η προσπάθεια που έκαναν να ανεξαρτητοποιηθούν το 1854 κατά την διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου το αποδεικνύει. Μετά το 1821 η μετανάστευση έγινε πιο έντονη. Μεγάλο μέρος των λημνιων κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια, όπου δημιουργήθηκε αξιόλογη Λημνιακη παροικία. Η απελευθέρωση στις 8/10/1912 βρήκε το νησί να ευημερεί με σχολεία εκκλησίες, αρχοντόσπιτα που κτιστήκαν με τη βοήθεια των Αιγυπτιωτών Λημνιών.

Από της αρχές του αιώνα μας
Κατά την διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου και συγκεκριμένα μετά το 1915 η Λήμνος γέμισε στρατόπεδα συμμάχων, κυρίως Άγγλων, που χρησιμοποίησαν τον ασφαλή κόλπο του Μουδρου σαν ναύσταθμο. Αυτή την περίοδο το Νησί γνώρισε μια φαινομενική οικονομική ευμάρεια από τα χρήματα που άφησε ο ξένος στρατός. Πάνω από πεντακόσια πλοία ελλιμενιστήκαν στο κόλπο του Μουδρου, ενώ στα στρατόπεδα του νησιού φιλοξενηθήκαν τριάντα χιλιάδες στρατιώτες .κατάλοιπα αυτής της περιόδου είναι τα συμμαχικά νεκροταφεία στις περιοχές του Μουδρου και Πορτιανου. Μετά το1922 εγκαταστάθηκαν στη Λήμνο πάνω από τεσσεράμισι χιλιάδες από τη Μικρά Ασία. Η γερμανική κατοχή άρχισε στις 25 Απριλίου του 1941 όταν αποβιβαστήκαν στο νησί οι Γερμανοί κι έληξε στις 16 Οκτώβριου του 1944 με την αποχώρηση τους. Στα χρόνια του εμφύλιου σπαραγμού η Λήμνος έγινε τόπος εξορίας των αριστερών . από την εποχή αυτή άρχισε η μετανάστευση των νέων να παίρνει μεγάλες διαστάσεις . Πολλοί κατέφυγαν στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνα , Θεσσαλονίκη ενώ άλλοι έφυγαν στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι κατέληξαν στην Αυστραλία , τον Καναδά, στης ΗΠΑ, τη Γερμανία και στις αφρικανικές χώρες. Έτσι ο πληθυσμός του Νησιού άρχισε σιγά – σιγά να φθίνει.

 

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Το αρχαιολογικό μουσείο της Λήμνου λειτουργεί από το 1961. Είναι ένα τριώροφο κτίριο που βρίσκεται στο Ρωμαίικο γιαλό, κοντά στο Γυμνάσιο. Περιλαμβάνει τα ευρήματα από της ανασκαφές της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Πολιόχνη, το Καβείριο και την Ηφαιστία, τα ευρήματα των ανασκαφών από τη Μύρινα , αλλά και σποραδικά ευρήματα από ολόκληρο τον νησί. Η έκθεση ακολουθεί τη χρονολογική εξέλιξη της ιστορίας της Λήμνου. Ο επισκέπτης μπαίνει κατευθείαν στο χώρο του ισογείου όπου παρουσιάζεται η προϊστορική Λήμνος . ευρήματα από την Πολιόχνη, αο την αρχαιότερη τη λεγόμενη Μαύρη ως τη νεότερη την Ιώδη περίοδο, ποικίλα τεχνήματα της Μύρινας από τη Χαλκολιθική και Πρώιμη Εποχή του Χαλκού , καθώς και αντικείμενα της ίδιας εποχής που περισυλλέγησαν από όλη τη Λήμνο και δείγματα της μυκηναϊκής κεραμικής από το Κουκονήσι. Στον ίδιο χώρο εκτίθενται και τα μάρμαρα του Μουσείου. Γλυπτά, επιγραφές, επιτύμβιες στήλες από την Λήμνο και την Ίμβρο. Από αυτά ξεχωρίζουν το θαυμάσιο αντίγραφο του Ερώτα, έργο του γλύπτη Λύσιππου, ο Γανυμήδης από τραπεζοφόρο, τα νεκρόδειπνα, ψηφίσματα και δυο μαρμάρινες ανάγλυφες λήκυθοι. Στον δεύτερο όροφο με τα ξύλινα δάπεδα ο επισκέπτης οδηγείται καταρχήν στη Λήμνο του 8ου, 7ου και 6ου αιώνα. Ξεκινά από το Καβείριο, με τα θαυμάσια αγγεία του αποθέτη, περνά από την Ηφαιστία, γνωρίζει τα κτερίσματα των τάφων και τα αφιερώματα του ιερού της Μεγάλης θεάς, που ανάμεσα τους ξεχωρίζουν οι σφίγγες και οι σειρήνες, θεότητες του Κάτω Κόσμου που συνόδευαν την Περσεφόνη στη μοναξιά της. Ο επισκέπτης οδηγείται κατόπιν στη Μύρινα και σταματά στα ευρήματα του ιερού της Άρτεμης και στον θυσιασμένο νεαρό ταύρο. Γνωρίζει τη Μύρινα του 8ου αιώνα και των αρχαϊκών χρόνων. Ιδιαίτερη ενότητα αποτελούν οι μουσικοί με πυρήνα τις γυναικείες μορφές που παίζουν κιθάρα. Υπάρχουν ακόμα ένας οστέινος αυλός από τον αποθέτη του Καβειρίου, μια ανάγλυφη μαρμάρινη πλάκα με τον Απόλλωνα κιθαρωδό, ένα όστρακο ερυθρόμορφου ληκυθίου με αυλητή. Ακολουθούν οι αίθουσες με τη Λήμνο των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Αττικά μελαμβαφή αγγεία, είδωλια και από τους τάφους των αθηναίων κληρούχων. Ένα πανέμορφο επίνητρο με παράσταση στην κοίλη του επιφάνεια φοίνικα και λαγού, που τρέχει μπροστά σε ιωνικό κτήριο. Στην κυρτή του επιφάνεια γυναικεία μορφή που γνέθει. Στην τελευταία αίθουσα η Λήμνος των ελληνιστικών χρόνων, ο αποθέτης του Καβειρίου και τα εργαστήρια της ελληνιστικής κεραμικής από την Ηφαιστία και τη Μύρινα. Κεραμικοί τροχοί, μήτρες ανάγλυφων αγγείων κι ειδωλίων, σφραγίδες και σκεύη καθημερινής χρήσης. Στον ίδιο χώρο επιγραφικές μαρτυρίες για τη Ρωμαϊκή Λήμνο, σ ένα ξεχωριστό , ειδικό κλιματιζόμενο δωμάτιο, για λόγους ασφαλείας και διατήρησης, τοποθετήθηκαν όλα τα οστέινα και μεταλλικά αντικείμενα, κοσμήματα, εργαλεία, νομίσματα. Όλα τα εκθέματα του μουσείου συνοδεύονται από επεξηγηματικές πινακίδες φωτεινές διαφάνειες, χάρτες, σχεδιαγράμματα και φωτογραφίες των ανασκαφών.

 

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΛΗΜΝΟΥ

Είναι γεγονός ότι κάθε τόπος της πατρίδας μας έχει να επιδείξει τη δική του ιστορική κληρονομιά. Η Λήμνος, η ακριτική, η ιστορική, η ευαίσθητη αυτή για της πατρίδας που την περιλούζουν οι αύρες του πόντου και την τιμούν οι καλλίνικοι δάφνες της ιστορίας μας έχει τα δικά της ιστορικά μνημεία, που με υπερηφάνεια τα δείχνει στον επισκέπτη της. Έχει τη δικής της πνευματική κληρονομιά και τις δικές της φυσικές ομορφιές. Το Βυζαντινό Μουσείο της Ιεράς Μητρόπολης Λήμνου στον τόπο μας είναι μια μικρή πολιτιστική π[προσφορά στον τόπο μας, είναι ένα άνοιγμα ενός παραθύρου στο παρελθόν του μονάκριβου νησιού μας, που κατοικούμε. Είναι ένα σεβάσμιο βλέμμα και ένα φιλόστοργο χάδι στα υπολείμματα που σώθηκαν από τους θησαυρούς των πατεράδων μας. Είναι το άπλωμα της χρυσής αλυσίδας που μας συνδέει με εκείνους που στις εκκλησίες τους και στα άλλα ωραία κτίσματα έζησαν έντονα το ελληνοχριστιανικό πνεύμα. Στα πλαίσια μιας τέτοιας προσφοράς προβάλουμε δια του παρόντος μουσείου μας. Όσες εκκλησίες, όσα κειμήλια προβάλλονται εδώ ανήκουν αποκλειστικά στο περιορισμένο γεωγραφικό χώρο της Μητρόπολης Λήμνου, που περισώθηκαν, συγκεντρώθηκαν εκεί με πόνο και δάκρυ θα έλεγα, γιατί πολλοί ίσως δεν καταλαβαίνουν από τέτοιες προσπάθειες που αφορούν την ιστορική ανάδειξη ενός τόπου.
Ο Μητροπολίτης της Λήμνου Ιερόθεος. 

Η Λημνιά Γή

Στη θέση με το όνομα «Αγιόχωμα» μεταξύ Κότσινα και Ρεπαιδίου βρισκόταν από τα πολύ παλιά χρόνια ένα είδος πηλού που λεγόταν Λημνιά γη. Ο πυκνόρρευστος αυτός πηλός απέκτησε φήμη εκλεκτού φαρμάκου για πολλές περιπτώσεις. Χρησιμοποιούνταν ως αντίδοτο κατά τον δηλητηριάσεων και για την θεραπεία της δυσεντερίας, για εσωτερικά έλκη αιμορραγίες, λοιμώδεις πυρετούς νοσήματα των νεφρών και παθήσεις των ματιών. Το πρώτο δείγμα του πηλού πάρθηκε τουλάχιστον στην εποχή του Ηροδότου. Τον έπλυναν και του έδιναν σχήμα δίσκου, ενώ ήταν ακόμη μαλακός.

 

Το απολιθωμένο δάσος

Στο νησί της Λήμνου και συγκεκριμένα στις περιοχές Βάρους, Ρουσουπουλίου, Μούδρου, Θάνους και Κοντιά στην τοποθεσία «Παραδείσι» υπάρχουν απολιθώματα. Έρευνες που έχουν γίνει πιστοποιούν με βεβαιότητα την ύπαρξη απολιθωμένου δάσους μεγάλης επιστημονικής αξίας το οποίο αποτελείτε από τροπικά και υποτροπικά φυτάς.

 

Τα λιθόγλυπτα

Τα βουνά της Λήμνου, τα περισσότερα βραχώδη παρέχουν την πρώτη ύλη για της πιο ποικίλες αρχιτεκτονικές εφαρμογές. Το αποδεικνύουν τα πολυάριθμα δημιουργήματα των λαϊκών μαστόρων των πετράδων που είναι διάσπαρτα σε όλο το νησί. Καλαίσθητα σχολεία, αρχοντόσπιτα, γεφύρια, κρήνες, καλντερίμια, κ.α. οι λαϊκοί τεχνίτες του νησιού με ότι καταπιάνονταν έκαναν με τέχνη, υπομονή και προπαντός μεράκι. Την τέχνη τους αυτή μπορεί να τη θαυμάσει κανείς σήμερα πάνω από όλα στις εκκλησίες του νησιού που υψώνουν περίφημα τα καμπαναριά τους, προσφέροντας καταφύγιο στα αγριοπερίστερα. Ιδιαίτερα αξίζει να μνημονευθεί το θαυμάσιο τέμπλο του Άγιου Κωνσταντίνου στο χωριό Ρωμανού, όλου δουλεμένο σε πέτρα. Καθόλου δεν υπερτερούνε σε ποιότητα δουλειάς τα αρχοντόσπιτα των χωριών και προπαντός της Μύρινας. Κατώφλια, υπέρυθρα, παραστάσεις, ποδιές παραθύρων, τζάκια κ.ο.κ. είναι έργο παραδοσιακών πετράδων του νησιού.
Το μεράκι τους όμως διαλαλούν κυρίως τα υποστηρίγματα των μικρών μπαλκονιών από πελεκητή πέτρα, στολισμένα με ανάγλυφα πουλιά, λουλούδια, λιοντάρια. Εκεί αποτυπώνεται η καλλιτεχνική τους ευαισθησία η έμπνευση. Το ίδιο και στα πελεκητά χείλη των πηγαδιών και στις ποδιές τους ολόγυρα, κυκλικές η τετράγωνες από πελεκητές πλάκες. Δικές τους επίσης είναι οι πέτρινες γούρνες, μακρόστενες η στρόγγυλες σε διάφορα μεγέθη. Σε κάθε χωριό δουλεμένα από το χέρι τους στέκονται σεμνά και λιτά ήρωα, που εκφράζουν την ευγνωμοσύνη των κατοίκων στα παλικάρια τους. Η παραδοσιακή λιθογλυπτική της Λήμνου έχει ποια σήμερα σχεδόν σβήσει, αφού οι περισσότεροι από τους παλιούς μαστόρους δεν ζουν και οι νέοι ήταν πρόθυμοι να διδαχθούν.

Παραλίες
Από την πρωτεύουσα την Μύρινα το αστικό κέντρο της προϊστορικής εποχής, ως το Μούδρο, το ιστορικά λιμάνι και τα Καμίνια με την Νεολιθική Πολιόχνη και το μοναστήρι του Αγίου Σώζοντα συναντάει κανείς γραφικούς κολπίσκους εκτεταμένες πεδιάδες, πευκόφυτους λόφους παραδοσιακά χωριά με τα πέτρινα σπίτια, δεντροστοιχίες στους δρόμους και περιβόλια. Σε όλο το μήκος των ακτών της Λήμνου που φθάνει συνολικά τα 260 χιλιόμετρα σχηματίζονται μικρά και μεγάλα λιμάνια και αμμουδερές παραλίες. Οι δύο μεγαλύτεροι κόλποι της είναι ο κόλπος του Μούδρου στο νότο και του Μπουρνιά στο βορρά. Τα τοπία της χαρακτηρίζονται από της απαλές γραμμές των λόφων και τις εύφορες πεδιάδες. Η ψηλότερη κορυφή της είναι η Σκόπια με 430 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Στην ανατολική πλευρά του νησιού υπάρχουν δυο λίμνες η Αλυκή και η Χορταρόλιμνη με υδρόβια πουλιά και οικολογικό ενδιαφέρον. Τα Ρηχά Νερά η πιο κοσμική παραλία της Μύρινας, βρίσκετε δίπλα στο εντυπωσιακό συγκρότημα Ακτή Μύρινα και κοντά στο Ρωμεϊκο Γυαλό. Στην παραλία αυτή θ συναντήσετε όλες της ηλικίες. Για όσους χαλαρώνουν με την άσκηση τα Ρηχά Νερά διαθέτουν ποικιλία θαλάσσια σπορ αλλά και 4 μπαρ παραλίας για όσους προτιμούν να χαλαρώσουν πίνοντας ένα καφέ η πότο πάνω στο κύμα. Ο Αυλώνας είναι ο πρώτος κόλπος αμέσως μετά τα Ρηχά Νερά προς τον Κάσπακα. Για κάποιον που θέλει να αποφύγει τον κόσμο της Μύρινας είναι μια ιδανική αμμώδη παραλία με θαλάσσια σπορ, τέλος ο κόλπος αυτός θα σας εντυπωσιάσει με τα δυο ηφαιστειώδη νησάκια που θεσπόζουν επιβλητικά και το υπερπολυτελές ξενοδοχείο Portomyrina Palace που είναι χτισμένο και βρίσκεται πάνω στον Αυλώνα. Μι ακόμη αρκετή γνωστή παραλία της Λήμνου κοντά στο χωριό Κοντιά είναι ο Νεβγάτης η Ζεματάς.

  Πρόκειται για μια πλήρως εξοπλισμένη αμμώδη παραλία με γαλάζια νερά που το μήκος της φτάνει τα δύο χιλιόμετρα. Εκεί εκτός από θαλάσσια σπορ θα βρείτε και ταβέρνες να γευματίσετε καθώς και πληθώρα μπαρ για όλα τα γούστα. Απέξω από το Μούδρο υπάρχουν οι παραλίες Χαβούλι, Σαγρίδα, Φαναράκι Μικρό και Φαναράκι Μεγάλο και οι 4 έχουν υπέροχες αμμουδιές καθώς και μπαρ. Το Μικρό Φαναράκι είναι το ποιο δημοφιλής, εκεί θα βρείτε καλοκαιρινό sank bar και volley ball. Στον κόλπο του Μπουρνιά μπορείτε να απολεύσετε τα ρηχά νερά της παραλίας του Κότσινα. Είναι η ποιο πολυσύχναστη παραλία της περιοχής, κατάλληλή για παιδιά. Εκεί υπάρχουν ταβέρνες, πιτσαρία και η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγή. Δίπλα απο την είσοδο υπάρχουν σκαλοπάτια που κατεβαίνει κανείς για να πάρει αγιασμό. Έξω στην αυλόπορτα της εκκλησίας υπάρχει το άγαλμα της Μαρούλα. Η υπέροχη αμμουδιά του Θάνους, με τα καταγάλανα νερα είναι οι ποιο δημοφιλής παραλία της περιφέρειας. Στην άκρη του κόλπου μπορεί να δει κανείς το ηφαιστειογενές πέτρωμα της περιοχής. Εκεί υπάρχουν ταβέρνες μπαρ καθώς και παραλία γυμνιστών. Το χωριό πλατύ έχει
ανεπτύχθη σε μια πολύ γνωστή τουριστική περιοχή. Η παραλία αυτή με την ομορφότερη αμμουδιά συγκεντρώνει πολύ κόσμο. Εκεί θα βρείτε να ασχοληθείτε με θαλάσσια σπορ. Υπάρχουν ταβέρνες και μπαρ.

Η παραλία Γομάτι συγκαταλέγεται στις καλύτερες του νησιού. Διαθέτει beach bar που μπορεί ανά πάσα στιγμή να σας προσφέρει σκιά και δροσιά και άλλες καλοκαιρινές απολαύσεις. Η παραλία συνήθως δεν έχει και πολύ κόσμο και αποτελεί ιδανική συνέχεια του τοπίου που συναντά κανείς στης Αμοθίνες. Το πηγαδέλι της Παναγιάς Αυτή είναι μια από της αγαπημένες μας παραλίες. Τα ηφαιστειογενή πετρώματα δημιουργούν έναν αρκετά μεγάλο όρμο με χρυσοκόκκινη άμμο, η οποία βυθίζεται αργα μέσα στο βαρύ μπλέ του βορείου Αιγαίου. Ακριβώς στη μέση της παραλίας θα δείτε ένα πηγάδι, το οποίο έχει δημιουργηθεί ως ένα εκπληκτικό τερτίπι της φύσης. Για να φτάσετε στην παραλία θα χρειαστεί να διανύσετε αρκετή απόσταση σε χωματόδρομο, ξεκινώντας από το Προπούλι και κατευθυνόμενοι βόρεια. Αφού κάνετε την βουτιά σας μην ξεχάσετε να επισκεφτείτε το γεωλογικό πάρκο στο φαρακλό. Μακρύς Γιαλός κοντά στα Καμίνια, ακριβώς κάτω από τον αρχαιολογικό χώρο της Πολιόχνης, απλώνετε άλλη μια απέραντη παραλία. Ο Μακρύς Γιαλός έχει χρυσή αμμουδιά σε όλο το μήκος του και πεντακάθαρα νερά . 

Κέρος κοσμοπολιτική παραλία της ανατολικής Λήμνου, ακριβώς μπροστά από της παράκτιες αμμοθίνες οι οποίες καλύπτουν σχεδόν όλο το μήκος της ακτής. Στην παραλία θα βρείτε σχολές surf οι οποίες δημιουργήθηκαν από νέους επαγγελματίες με μεράκι για το wind surfing. Μπορείτε να διδαχθείτε πολλά θαλάσσια σπορ , όπως kite surfing αλλά και να παρακολουθήσετε αθλητικούς διαγωνισμούς που συχνά οργανώνονται στην παραλία. Άλλωστε το ρηχό νερό και η ένταση του αέρα ευνοούν τέτοιες δραστηριότητες. Συνδυάστε με μια βόλτα στην Καλλιόπη, στο κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) και στα παρατηρητήρια που έχουν στηθεί για τους γύρο υγροβιότοπους (Λίμνη Αλυκή Χορταρόλιμνη). Νευτίνα ξεκινήστε για μια ολοήμερη εκδρομή μέχρι τα Καβείρια. Αφού επισκεφτείτε το σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο με τα ιερό των Καβείρων θα οδηγήσετε για λίγα λεπτά σε χωματόδρομο. Ο δρόμος καταλήγει σε μια ερημική αμμώδη παραλία, ένα μέρος για σύγχρονους ροβινσώνες. Η Νευτίνα είναι σίγουρα μια από της πέντε καλύτερες παραλίες του νησιού. Φυσικά δεν θα έχετε την δυνατότητα να δροσιστείτε μιας και δεν υπάρχει κάποιο beach bar οπότε ξεκινήστε εφοδιασμένοι. Ζεματάς άλλη μια εντυπωσιακή αμμουδιά της Λήμνου η οποία επίσης καταλήγει σε εξωτικά νερα. Στην παραλια αυτή καλύτερα να πάτε οργανωμένοι και προετοιμασμένοι για μια ολοήμερη εκδρομή. Θα φτάστε στο ζεματά από το χωριό Παναγία μέσω χωματόδρομου. Χρειάζεται λίγη προσοχή μη χαθείτε.